आयोगको उजूरी सम्बन्धी विवरण

 

मिति २०७२ । ११ । ३० मा बेपत्ता पारिएका व्यक्तिको छानबिन आयोग नियमावली, २०७२ जारी भई लागू भएपश्चात् मात्र आयोगबाट उजूरी संकलनको काम शुरु भयो । आयोगले मिति २०७२ । १२ । २२ को निर्णय अनुसार राज्य पक्ष र तत्कालीन नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी) बीच मिति २०५२ । ११ । १ गतेदेखि मिति २०६३ । ८ । ५ गतेसम्म सशस्त्र द्वन्द्वको क्रममा भएको व्यक्ति बेपत्ता पार्ने कार्यउपरको उजूरी आयोगमा वा स्थानीय शान्ति समितिको कार्यालयको सचिवालयमा मिति २०७३ साल बैशाख २ गतेबाट ऐ.जेष्ठ मसान्तसम्म उजूरी गर्न सार्वजनिक सूचना आव्हान ग[र्‍यो । उजूरी दर्ता गर्न तोकिएको समय पर्याप्त नभएकोले उजूरी दर्ता प्रक्रिया खुल्ला राख्न पीडित तथा सरोकारवाला संस्थाहरुबाट अनुरोध भई आएकोले आयोगको मिति २०७३ । ४ । २ को निर्णयानुसार पुनः ऐ. श्रावण २६ गतेसम्म उजूरी आव्हान भएको थियो । पछि नेपाल सरकारबाट आयोगको म्याद एकवर्ष थप भएपश्चात् पनि आयोगको मिति २०७३ । ११ । १५ को निर्णयानुसार २०७३ । १२ । १५ सम्मको समय सीमा तोकी पुनः उजूरी दिन सकिने गरी आयोगले सूचना जारी गरेको थियो । तत् पश्चात आयोगले यस कार्यावधिमा पनि २०७४ । ११ । १ देखि ऐ. ३० गतेसम्म उजूरी दर्ता प्रकृया खुल्ला राखेको थियो । यसरी चार पटक जारी गरिएको सार्वजनिक सूचनाको आधारमा आयोगमा जम्मा ३२२३ थान उजूरीहरु संकलन भएका छन् ।

ति कुल ३२२३ उजूरीहरु दर्ता भई बेपत्ता व्यक्तिको संख्या ३२५० रहेकोमा प्रारम्भिक कारवाही र प्रारम्भिक छानविनबाट ७१३ उजूरीको लगतकट्टा गर्दा हाल २,५२२ जना बेपत्ता व्यक्तिहरुका सम्बन्धमा विस्तृत छानबिन भईरहेको छ । उक्त सङ्ख्या मध्ये ३६ जनालाई केही समय (आंशिक) बेपत्ता पारी छाडिएको देखिन्छ । अनुसन्धानका क्रममा २३ जना ब्यक्तिहरु हाल बेपत्ता नरहेको, उजूरीकर्ताको सम्पर्कमा रहेको र रोजगारीका लागि अन्यत्र मुलुक गएको भनी खुल्न आएको छ ।

विस्तृत छानविन गर्ने भनी निर्णय भएका २५०६ उजूरी मध्ये आयोगले विस्तृत छानबिन अन्तर्गत ७३ जिल्ला र काठमाडौं‌ उपत्यकामा अस्थायी ठेगाना रहेका २५०० जना उजूरीकर्तासँग घटना बारे सोधपुछ गरी निजहरुको कागज गराउने एण्टीमोर्टम तथ्यांङ्क फाराम तथा परिपूरण फाराम भराउने कार्यादेश सहित अनुसन्धान अधिकारी र कार्यटोली तोकी निजहरुलाई जिम्मा दिएको थियो । बाँकी रहेका ४ जिल्ला मध्ये मनाङ र मुस्ताङको उजूरी निवेदन नपरेको र २ (डोल्पा र हुम्ला)जिल्लामा विस्तृत छानविन अन्तर्गत उजूरीकर्तासँग घटना बारे सोधपुछ गरी निजहरुको कागज गराउने एण्टीमोर्टम तथ्यांङ्क फाराम तथा परिपूरण फाराम भराउने कार्य बाँकी रहेको छ । आयोगमा दर्ता भई विस्तृत छानविनमा रहेका उजूरीहरुको बारेमा विस्तृत विवरण देहाय बमोजिम रहेको छ।

 उजूरीको हालको अवस्थाको पाई चार्ट

 उजूरीमा हाल सम्मको कारवाहीको अवस्था

सि.न.विवरण संख्या
१ विभिन्न माध्यमबाट आयोगमा दर्ता हुन आएका कुल उजूरी३२२३
२सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगमा पठाईएको उजूरी४१४
३उजूरीकर्ताको अनुरोधमा पून सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगबाट फिर्ता पठाईएको उजूरी १३७
४एउटै व्यक्तिलाई बेपत्ता पारिएको भनी उजूरी परेको हुँदा दोहोरो उजूरी काटी लगत कट्टा गरिएको उजूरी१३१
५तामेलीमा राखिएको उजूरी ३०५
६विस्तृत छानविन गर्ने भनी आयोगबाट निर्णय भएका उजूरी २५१०
७प्रारम्भिक छानविन कार्य जारी रहेका०
८हाल कारवाहीयुक्त रहेका उजुरीहरु२५१०
९उजूरीका आधारमा बेपत्ता पारिएका व्यक्ति २५२२
१०विस्तृत छानविन गर्न भनी अनुसन्धान अधिकारी तथा कार्यटोली तोकिएको उजूरी२५००
११विस्तृत छानविनको प्रथम चरणको कार्य सम्पन्न भएको जिल्ला७३ (दुई जिल्ला डोल्पा र हुम्ला बाँकी)
१२विस्तृत अनुसन्धानको दौरान फेला परेका बेपत्ता व्यक्ति२३ सोमा १४ जना निर्णय
१३विस्तृत छानविन गर्न अनुसन्धान अधिकारी तोकी प्रथम चरण विस्तृत छानविनको कार्य सम्पन्न भएको२२७६
१४अनुसन्धान अधिकारी तथा कार्यटोलीसँग उजूरीकर्तासँग सम्पर्क नहुँदा विस्तृत छानविनको कार्य अन्तर्गत प्रथम चरणको कार्य गर्न नसकिएको२२४
१५विस्तृत छानविनको प्रथम चरणको कार्य उजूरीकर्ता बुझ्ने, एण्टीमोर्टम भराउने, परिपूरण भराउने कार्य सम्पन्न गरी अनुसन्धान अधिकारी तथा कार्यटोलीबाट राय सहितको प्रतिवेदन आयोगमा पेश भएको फाइल २२७६